Kunstenares Marijke Schellekens vertegenwoordigt momenteel Doesburg bij het kunstproject HANSEartWORKS in Litouwen. De eigenaresse van atelier Per Sonare doet vanuit Litouwen verslag over haar belevenissen in de Baltische staat. Vandaag het derde verslag van haar trip naar Litouwen.
‘Gisteren zouden dan eindelijk de fotoplaten klaar zijn. De vijf foto’s van 90 centimeter hoog en 120 centimeter breed worden afgedrukt op transparant acryl. Daarna bevestigd op 8 millimeter dik plexiglas. In a3 formaat ziet dit er geweldig uit.
In het groot is het voor de eerste keer dat ik deze afdrukken laat maken. Het is erg spannend hoe het gaat worden. Zeker in combinatie met de houten palen, tien bij tien centimeter en drie meter hoog, waar de platen in bevestigd gaan worden.
Praatje maken
Dovidas hield ons nog even in spanning, maar kwam uiteindelijk vertellen dat er een fout was gemaakt. De lengte en breedte van de foto’s waren verwisseld. Omdat ik, toen we dat hoorden, echt zeker wist dat we niets aan mijn installatie konden doen, hadden we tijd om de stad te zien en naar wat musea en galeries te gaan.
Meer dan fotograferen – ik ben een reportage aan het maken van de ontwikkeling van de kunstwerken en de voorbereidingen van de Internationale Hanzedagen hier in Kaunas, – af en toe wat mensen helpen en vooral veel praatjes maken, konden we tot nu toe niet doen. Alleen had ik elke keer het idee dat ik in de buurt van het SANTAKA-park moest blijven. Je wist nooit of er toch actie was en je aan de slag kon.
Vandaag dus officieel vrij, want de fotoplaten zouden zeker niet voor vanavond komen. Kaunas is duidelijk een plaats die zich aan het herstellen is van al de oorlogen en bezettingen. Het is geen rijke plaats. De gebouwen die hersteld zijn zien er wel mooi en statig uit. Veelal geschilderd in verschillende kleuren beige.
Vorig jaar was ik, ook voor de gemeente Doesburg, naar de HANSEartWORKS in Parnu in Estland, ook een van de drie Baltische Staten. Hier werden in 2010 de Internationale Hanzedagen (voor de 30ste keer) en de HANSEartWORKS (voor de 4de keer.) gehouden. In Parnu waren ook veel huizen vervallen en oud, maar in deze stad zijn veel van de huizen en gebouwen kleurrijk geschilderd en opgeknapt, tenminste aan de buitenkant.
Prachtige gebouwen
Ons hotel daar was prachtig en statig, maar het hout van de raamkozijnen was zo verrot dat je er je vinger door kon steken. Wat dat betreft een heel verschil met het hotel waar we nu zijn. Dit gebouw was ooit een loods en nu nog is het een onderdeel van de jachthaven aan het stuwmeer van Kaunas.
Het is gek om elke dag eerst meer dan een half uur in de bus te zitten en hobbelend over de slechte wegen heen en terug naar Kaunas te gaan. Maar tegelijk heel bijzonder met al die verschillende mensen, de andere kunstenaars. De twee Russische Victors, een oude man en een jonge man, spreken alleen Russisch. Alleen Anne uit Polen spreekt een beetje Russisch. Wij verstaan niets van wat ze zeggen, maar ook niet wat onze chauffeur ons vertelt. Met hem kunnen de twee Victor wel spreken.
Hier in Kaunas is men dus ook weer na de bevrijding in 1992 aan het herstellen gegaan. Onder andere met geld van de EU, maar er is nog heel veel niet gedaan of men is gestopt. Er zijn enkele prachtige gebouwen en vooral ook kerken. Sommige weer helemaal in oude staat.
De kerk naast het kasteel van Kaunas, de St. George’s Church, is aan de buitenkant voor een deel mooi hersteld, voor een ander deel echt heel provisorisch. Ook aan de binnenkant is een vleugel in gebruik en opgeknapt, maar je krijgt de schrik van je leven als je verder kijkt. Ooit was er een prachtige preekstoel, hoog prijkend aan de muur. Je weet het maar er is niets van over. Van het meeste niet trouwens. De kerk is tijdens de laatste Russische bezetting gebruikt als zoutopslag.
Het nieuwe gedeelte van Kaunas is echt heel anders. Kaunas heeft de langste autovrije winkelstraat van Europa. Bijzonder is dat er overal veel mooie kunst op straat te zien is. Ook bijzonder zijn de art-shops en de vele mooie boekwinkels die er te vinden zijn. De grootste boekenwinkel bestond bijna voor de helft uit kinderboeken.
Santakapark
Ondanks het weinige mooie weer hier, lijkt het of de mensen veel buiten leven. In het Santakapark, waar de Neminus en de Neris in elkaar samenvloeien, en we onze beelden en installaties aan het bouwen zijn, zie je overdag veel moeders en oma’s met kinderwagens. Zo gauw er een vader in de buurt is rijdt of draagt hij trouwens vol trots zijn kinderen.
Men zit in het gras te lezen en wat te kijken. Tegen de middag en avond, en zeker afgelopen weekend, waren er heel veel mensen in het park. Zij genieten van het groene gras, de duizenden paardenbloemen, de prachtig onderhouden en oude bomen. Van de ruimte, de rivieren en het buiten zijn. Veel paartjes zie je innig samen zitten of liggen. Iedereen vindt het heel gewoon dat het een ontmoetingsplek is en een plaats om even samen te kunnen zijn. Niemand doet dingen die aanstoot zouden kunnen geven. Je ziet trouwens zelden iemand roken. Buiten alcohol drinken is verboden, zo lijkt het. Veel politie rijdt rond en kijkt. Maar dit is niet dreigend maar heel gewoon, volgens mij.
Wat ook opvalt is dat men er van uit gaat dat er niets vernield wordt. Weliswaar is er ’s nachts bewaking bij onze tenten en spullen in het park, maar ook in de toekomst verwacht men dat de kunstwerken er gewoon blijven staan, zonder vernield te worden.
Enkele Litouwers komen regelmatig kijken en zijn, zeker toen we de tien kuilen begonnen te graven voor de palen van mijn fotoplaten, vol belangstelling. Niet zo heel veel mensen hier spreken Engels of Duits. We praten dan ook ‘met handen en voeten’, maar het gekke is dat ik het gevoel heb dat we elkaar verstaan.
Het is makkelijk contact met hen te maken en de mensen zijn blij met de kaart die ik hen geef. Wie weet laten ze me later horen hoe de foto-installatie er over een tijdje bij staat.
Uiteindelijk was dit ook de bedoeling, dat de bewoners van Kaunas zich een beetje verantwoordelijk gaan voelen. Ben benieuwd! Wel heb ik een fotograaf/videomaker ontmoet. Hij maakt korte video’s van gebeurtenissen in Kaunas. Stuurde al wat video’s naar me op. Deze Arvidas zal het me zeker laten weten.
Kunstwerken
De kunstwerken van de andere deelnemers vorderen gestaagd. Het is voor sommige echt met vallen en opstaan. Vandaag heeft Anne uit Polen de laatste hand aan haar installatie gelegd. Geert en ik gaan morgen beginnen om samen met de volontairs de tien gaten te graven. We hopen dat er materiaal is. Lars en Rose uit Zweden hebben voor hun installatie (met de titel ‘ Bibliotheek tot de hemel’ ,) ook vier gaten moeten graven.
Vandaag zijn de hoge torens met boeken – in een stalen frame bevestigd – geplaatst. Toen de kuilen opgevuld moesten worden met cement, heeft het heel wat voeten in de aarde gehad voor er cement gemaakt kon worden. Het eerste gat is met moeite gevuld. Morgen zal er wel meer materiaal zijn om de andere gaten te vullen. Ik ga morgen eerst goed kijken waar mijn foto’s het mooist uit zullen komen.’
Lieve groeten uit een zonnig Kaunas van Marijke en Geert
