Wat is gemeentepolitiek? En hoe werkt het?

In aanloop naar de Gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart is er veel aandacht voor gemeentepolitiek. Zo komen de lijsttrekkers van de politieke partijen vanaf half februari meerdere malen per week aan bod om vragen en stellingen over lokale onderwerpen te beantwoorden. Maar voordat we daarmee starten, eerst een uitgebreid artikel over de gemeentepolitiek. Wat is het en hoe werkt het? Een handig overzicht om meer inzicht te krijgen in de Doesburgse politiek.

 

Gemeentepolitiek
Het algemeen bestuur van de gemeente ligt in handen van de gemeenteraad. De gemeenteraad vertegenwoordigt de bevolking, stelt de hoofdlijnen van beleid vast, neemt de grote beslissingen en controleert het college van burgemeester en wethouders (het dagelijks bestuur). De verhoudingen tussen gemeenteraad en het college lijken op die tussen de Tweede Kamer en het kabinet. De gemeenteraad werkt als de Tweede Kamer en het college als het kabinet.

 

Wat houdt de functie raadslid in?
Aan het hoofd van de gemeente staat de gemeenteraad. De gemeenteraadsleden nemen beslissingen over allerlei belangrijke zaken in de gemeente. Of het nu gaat om toeristenbelasting of een nieuw bestemmingsplan, het begint met een besluit van de gemeenteraad. Als raadslid moet je veel stukken lezen, je verdiepen in allerlei onderwerpen en met collega-raadsleden discussiëren om besluiten te kunnen nemen.

De raadsleden zorgen ervoor dat uw stem klinkt in het gemeentehuis. Zij moeten dus goed weten wat er leeft. De raadsleden zoeken daarom, waar mogelijk, contact met de inwoners van de gemeente Doesburg.
Raadslid zijn is geen baan. Naast hun raadswerk hebben de raadsleden vaak gewoon werk. Zo staan raadsleden midden in de samenleving.

 

College van B & W
Burgemeester en wethouders zijn het dagelijks bestuur van de gemeente. Het college doet voorstellen aan de raad en neemt besluiten over het dagelijkse reilen en zeilen in een gemeente. Het college vergadert eens per week op dinsdag. Ook in zo’n vergadering wordt vaak uitgebreid gediscussieerd. Elke wethouder vertegenwoordigt immers een politieke partij en doet zijn best om de standpunten van die partij te verdedigen.

 

Wat houdt de functie van wethouder in?
De gemeenteraad bepaalt welk taakgebied een wethouder krijgt. Bijvoorbeeld onderwijs, financiën, huisvesting of sport. De wethouder komt op voor de belangen van zijn taakgebied. Wethouders hebben hierover overleg met ambtenaren van het Rijk en de provincie. Ze hebben ook gesprekken met bewoners, bedrijven en organisaties.

 

Wat houdt de functie van burgemeester in?
De burgemeester is het meest zichtbaar in de gemeente. Toch is de burgemeester het enige lid van het gemeentebestuur dat niet door de burgers wordt gekozen. De burgemeester is voorzitter van de raad en van het college van B & W. Ook heeft hij net als de wethouders een eigen portefeuille. De burgemeester is altijd verantwoordelijk voor de handhaving van de openbare orde en veiligheid in de gemeente. Hij staat aan het hoofd van de plaatselijke politie en de brandweer. Samen met zijn collega’s van omringende gemeenten bestuurt hij de politieregio waar uw gemeente onder valt.

 

De burgemeester treedt verder op als beleidscoördinator. Dat wil zeggen dat hij verantwoordelijk is voor de eenheid in het collegebeleid, hij ziet toe op een tijdige voorbereiding, vaststelling en uitvoering van het beleid en de genomen besluiten. Ook moet de burgermeester de kwaliteit in de verhouding tussen bestuur en burgers bewaken.

 

Wat doen ambtenaren op het stadhuis?
De ambtenaren zijn het college van B & W en de burgemeester behulpzaam bij de voorbereiding en uitvoering van het gemeentelijk beleid. Aan het hoofd van de ambtelijke organisatie staat de gemeentesecretaris/algemeen directeur. Hij ondersteunt het werk van het college van burgemeester en wethouders, onder andere door de vergaderingen voor te bereiden en te zorgen voor de administratieve uitvoering van besluiten. Uiteraard heeft de gemeentesecretaris/algemeen directeur hierbij hulp van medewerkers die samen de ambtelijk organisatie vormen.

 

Wat doet de griffie(r)?
De raad heeft zijn eigen ondersteuning; dat noemen we de griffie. Aan het hoofd van de griffie staat de raadsgriffier. De griffie(r) ondersteunt en adviseert de gemeenteraad, de verschillende raadscommissies, de fracties en individuele raads- en commissieleden. Daarnaast zorgt de griffie voor de informatievoorziening aan de gemeenteraad, adviseert bij het opstellen van moties, amendementen etc., bereidt de raads- en commissievergaderingen voor en adviseert en ondersteunt op het gebied van workshops, werkbezoeken, contacten met de inwoners, etc.

 

Hoe komen besluiten tot stand?
De gemeenteraad stelt het beleid vast, controleert het college van burgemeester en wethouders en vertegenwoordigt de inwoners.

De burgemeester en de wethouders hebben het werk verdeeld: ieder heeft een eigen portefeuille met onderwerpen waar hij/zij verantwoordelijk voor is. Het college doet voorstellen aan de raad, bereidt deze voor en neemt besluiten over het dagelijkse reilen en zeilen in een gemeente.

De gemeenteraad bespreekt de voorstellen van het college en neemt besluiten. De raad kan een voorstel van het college ook afwijzen: de raad is immers de baas.

 

Krijgen raadsleden en wethouder betaald voor hun werkzaamheden?
Een raadslid zijn is geen volledige baan. De verdiensten zijn gebaseerd op het aantal uren dat het werk waarschijnlijk zal vergen. Het aantal uren dat iemand kwijt is aan zijn functie als raadslid is gedeeltelijk afhankelijk van het aantal inwoners van de gemeente. Een wethouder krijgt salaris en een onkostenvergoeding. De hoogte van het salaris en de onkostenvergoeding zijn afhankelijk van de grootte van de gemeente.

 

Wat is een coalitie?
De raadsleden van één partij vormen samen een raadsfractie. Na de verkiezingen gaan de fracties van de gekozen politieke partijen met elkaar overleggen en onderhandelen om tot een coalitie te komen. Meestal neemt de grootste fractie hierin het initiatief. De partijen die er samen uitkomen vormen de coalitie. Een coalitie is een samenwerkingsverband tussen bepaalde politieke partijen. De coalitiepartijen vormen samen meestal de meerderheid, hoewel een zogenaamde minderheidscoalitie ook mogelijk is. De coalitiepartijen leveren de wethouders voor het college van burgemeester en wethouders. De fracties die niet in de coalitie zitten, worden oppositiepartijen genoemd.

 

Wat is dualisme?
De politiek in de gemeente is gebaseerd op het dualisme. Dualisme betekent dat de raad van de gemeente andere taken heeft dan het college van burgemeester en wethouders. Er is een duidelijke scheiding tussen verantwoordelijkheden van de raad en die van het college:

Stap 1: Plannen: de raad bepaalt wat we als gemeente willen en wat het mag kosten. Voor een deel wordt dit ook door landelijke wetgeving geregeld.

Stap 2: Doen: het college van burgemeester en wethouders bepaalt wat zij doen om dit te realiseren. Vervolgens voert de gemeentelijke organisatie deze plannen uit.

Stap 3: Evalueren: het college legt verantwoording af aan de raad over wat bereikt is en wat het heeft gekost.

Stap 4: Bijsturen: de raad controleert deze verantwoording van het college. Met de resultaten van deze controle wordt weer begonnen aan de planning voor het volgende jaar.

 

Video ‘wat doet een burgemeester?’

 

Video ‘wat doet de Gemeenteraad?’